Цагаанчулуут нь Завхан аймгийн сум юм.
Аймгийн төвөөс урагш 100 км зайд байрладаг, говь хангай хосолсон
нутагтай. Урд хэсгээрээ Говь-Алтай аймгийн Тайшир сум, зүүн урд
талаараа Шилүүстэй сум, зүүн
талаараа Отгон сум, хойд талаараа Цагаанхайрхан сумтай хиллэдэг. Улаанбаатар хотоос 1000 гаруй км
зайтай. Монгол улсын гарьд Ц.Цэрэнпунцаг,
дуучин Адарсүрэн, цөмийн физикч
профессор Ж.Сэрээтэр,Монгол улсын
гавъяат эмч билгүүн номч Нацагдорж, Монгол Улсын Хөдөлмөрийн Баатар
Цэрэндоржийн Довдон, төр нийгмийн нэрт зүтгэлтэн эрдэмтэн Ц.Балхаажав, гэх мэт
олны танил хүмүүс энэ нутгаас төрөн гарчээ.Уг сум нь 1923 онд Хантайшир уулын
аймаг байгуулагдахад Отгонтэнгэр уулын хошууны гол баг гэж нэрлэгдэж
байжээ.БНМАУ-ын бага хурлын тэргүүлэгчдийн 1931 оны 2р сарын 7ны өдрийн хурлаар
баталсан БНМАУ-ын дэвсгэр нутгийг Засаг захиргааны талаар шинэчлэн ангилж
хуваах тухай хуулийн дагуу Завхан аймгийн 21 сумтайгаар байгуулж байхад
Цагаанхайрхан сумын харьяалалд багтаж байсан бөгөөд 1952 оны 8р сар орчимд
БНМАУ-ын их хурлын тогтоолоор Цагаанхайрхан сумын 1 4 5 6 7 11р Шилүүүстэй
сумын 9 10р багуудыг нэгтгэн Цагаанчулуут сум 8 багтайгаар байгуулагджээ.
